Οπου τελειώνει η ιατρική, αρχίζει η λογοτεχνία. Σε μια εποχή που οι ειδικότητες τείνουν να μας εγκλωβίζουν σε στεγανά ρόλων και καθηκόντων, ο Θεόδωρος Χρ. Χήρας, διευθυντής ΕΣΥ και νεφρολόγος στο Σισμανόγλειο Νοσοκομείο, ισορροπεί ανάμεσα στην επιστήμη του και τη συγγραφή μυθιστορημάτων, υπηρετώντας με αφοσίωση τόσο την ανθρώπινη υγεία όσο και την ανθρώπινη ψυχή.
- Από τον Ηλία Μαραβέγια
«Φλερτάρω με τον θάνατο σαν να είμαστε αντίπαλοι σε παρτίδα σκάκι. Τα βράδια συχνά ξυπνώ με εφιάλτες και γράφω για να λυτρωθώ από τα στοιχειά μου» εξομολογείται, μεταξύ άλλων, στην «Espresso» ο γιατρός που αφουγκράζεται και γράφει, μιλώντας μας για τη διπλή ιδιότητα του. Το τελευταίο του βιβλίο, μάλιστα, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αρμός, με τίτλο «Blue», το συνυπογράφει με έναν συνάδελφό του (γιατρό και λογοτέχνη), τον Στάθη Βλαχάκο. Μαζί αναβίωσαν ένα συγγραφικό πείραμα του 1958 (Το «Μυθιστόρημα των Τεσσάρων»: Τερζάκης, Μυριβήλης, Βενέζης, Καραγάτσης), προσφέροντας έτσι στους σημερινούς αναγνώστες ένα νέο «Μυθιστόρημα των Δύο».
Πώς συνυπάρχουν μέσα σας ο γιατρός και ο λογοτέχνης; Υπάρχει κάτι που ενώνει τις δύο αυτές ιδιότητες ή τις βλέπετε ως παράλληλες πορείες;
Συνυπάρχουν ως ένας καινοφανής δόκτωρ Τζέκιλ και κύριος Χάιντ. Η διττή μου φύση διαθέτει περισσότερα από ένα εστιακά σημεία και επιδέχεται πολλές ερμηνείες. Η ιδιότητα του συγγραφέα έχει σαφώς παραμέτρους ανατρεπτικές και μια δόση από anti-status quo. Ο δεύτερος εαυτός μου έχει ιδιαίτερα δαιμόνιες, πλην δημιουργικές ιδιότητες. Και ομολογώ ότι μετά την πρόσφατη και πρωτόγνωρη εξέγερση στο Κατμαντού στο Νεπάλ τον Σεπτέμβριο του 2025, θαυμάζω και πολύ θα ήθελα να δώσω στον συγγραφέα εαυτό μου κάτι από τη φαντασία της γενιάς Ζ.
Θεωρείτε ότι η ενασχόλησή σας με την ιατρική επηρέασε το βλέμμα σας στη λογοτεχνία; Και αντίστροφα, έχει η γραφή επηρεάσει τον τρόπο που προσεγγίζετε την ιατρική;
Ισχύει το πρώτο, και όχι το δεύτερο. Γράφω ως γιατρός, δεν θεραπεύω ως λογοτέχνης και ευτυχώς για τους ανυποψίαστους ασθενείς μου. Είμαι δηλαδή ένας επαγγελματίας υγείας που ασχολείται με την προαγωγή, τη διατήρηση και την αποκατάσταση της υγείας του ανθρώπου επικεντρώνοντας στη διάγνωση και θεραπεία ασθενειών αλλά και άλλων σωματικών και ψυχικών διαταραχών. Βιοπορίζομαι μάλιστα από αυτό. Από φοιτητής όμως έκλεινα το μάτι στην ενδοσκόπηση της ανθρώπινης συνθήκης, την αλήθεια της, τα κίνητρα, τα πάθη και τα χαρακώματα της ψυχής. Ηταν αναπόφευκτο να μεταλλαχτεί η κλίση αυτή σε παραγωγή απτού και σύνθετου έργου.
Τι ρόλο παίζει η ανθρώπινη εμπειρία, όπως τη βιώνετε μέσα στα νοσοκομεία, στη θεματολογία των έργων σας;
Η άγνωστη διάσταση της ανθρώπινης ύπαρξης είναι μυστηριώδης και αγχωτική. Και τα θέματα της λογοτεχνίας είναι ουσιαστικά τρία ή τέσσερα: η ζωή, ο θάνατος, η αγάπη, ο Θεός. Ολα με άγνωστες παραμέτρους. Οι επιλογές μου στην επαγγελματική μου καθημερινότητα με οδήγησαν να παλεύω στα… μαρμαρένια αλώνια για τη διατήρηση της ζωής των ασθενών που βρέθηκαν κοντά μου. Φλερτάρω με τον θάνατο σαν να είμαστε αντίπαλοι σε παρτίδα σκάκι. Τα βράδια συχνά ξυπνώ με εφιάλτες και γράφω για να λυτρωθώ από τα στοιχειά μου. Είναι αναπόφευκτο τα θέματα και οι ήρωές μου να αναδύονται από τα μύχια της ψυχής, τα βάθη του θωρακικού μου κλωβού.
Στο μυθιστόρημά σας «Ο Μεγάλος Υπερσιβηρικός» υπάρχουν στοιχεία ταξιδιού και υπαρξιακής αναζήτησης. Τι σας ενέπνευσε να το γράψετε;
Επτασφράγιστα μυστικά και αλλεπάλληλα λάθη ανθρώπων που αναζήτησαν ένα καλύτερο αύριο σε επικίνδυνα τοπία. Και εγώ, όχι μόνο έπρεπε να μπορέσω να συγχωρήσω το ανόσιο, αλλά ως δαιμόνιος δικηγόρος να παρουσιάσω το τεκμήριο αθωότητας. Ομως, με τι κουράγιο να εμπιστευτώ πάλι τον κόσμο; Πώς να πιστέψω ξανά στον άνθρωπο; Ψάχνω στις σελίδες του «Υπερσιβηρικού» να πιαστώ από τις λέξεις για να μπορέσω να ξαναπώ με πειθώ το «σ’ αγαπώ».
Το πιο πρόσφατο έργο σας, με τίτλο «Bleu», γράφτηκε σε συνεργασία με τον Στάθη Βλαχάκο, συνάδελφό σας γιατρό και λογοτέχνη. Πώς γεννήθηκε η ιδέα αυτής της σύμπραξης και πώς οργανώθηκε η διαδικασία της γραφής ανάμεσα σε δύο δημιουργούς;
Μετά την άρση και των εσχάτων αμφιβολιών αποφασίσαμε να επιχειρήσουμε ένα συγγραφικό πείραμα. Να συγγράψουμε εκ περιτροπής ένα βιβλίο με θεμελιώδη αρχή να μην υπάρχει καμία συνεννόηση. Ο καθένας θα συνέχιζε το κείμενο από το σημείο που το άφησε ο προηγούμενος. Υπήρξε βεβαίως προηγούμενο παρόμοιο εγχείρημα από τα ιερά τέρατα της ελληνικής λογοτεχνίας Βενέζη, Καραγάτση, Τερζάκη και Μυριβήλη, «το Μυθιστόρημα των Τεσσάρων». Με σεβασμό και συναίσθηση της ευθύνης δοκιμαστήκαμε με τις δικές μας δυνάμεις και αναλογικά είμαστε ικανοποιημένοι και περήφανοι. Γράφαμε και παραδίδαμε τη σκυτάλη ο ένας στον άλλον. Γράφοντας, σταδιακά ελευθερωθήκαμε και εκφράσαμε τις αλήθειες και τα σκοτάδια μας. Σιγά σιγά ανακαλύπταμε ότι δημιουργούμε ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον κείμενο με αστυνομικά και κυρίως ψυχολογικά στοιχεία. Με λίαν ισχυρές ωδίνες, γεννήσαμε τη λύση και οδηγηθήκαμε απελευθερωμένοι στην κάθαρση.
Το «μπλε» ως χρώμα συχνά συνδέεται με έννοιες όπως η θλίψη και η εσωτερικότητα. Ποια είναι η συμβολική σημασία του τίτλου και πώς αντανακλάται στο περιεχόμενο του μυθιστορήματος;
Ξαφνιάζει ίσως, αλλά το μπλε ανήκει στην κατηγορία των ιριδοληπτικών χρωμάτων, μια κατηγορία η οποία επιδρά αρνητικά στην ίριδα του ματιού, με αποτέλεσμα να δυσαρεστεί τον παρατηρητή. Στην ψυχολογία θεωρείται το χρώμα της εμπιστοσύνης, της ειλικρίνειας, αλλά και της απόστασης, της διάσχισης του κατακερματισμού. Επιπροσθέτως, το μπλε συνδέεται με τη μελαγχολία, εξ ου και η προέλευση του ονόματος της μουσικής μπλουζ. Για τα αλγεινά του γνωρίσματα θα έλεγα, που προσεγγίζουν περισσότερο τον ψυχικό πόνο, επιλέξαμε το μπλε, αφού και ο εσωτερικός κόσμος του ήρωά μας είναι κατακερματισμένος και ένας κυκεώνας συγκρούσεων και διλημμάτων τον καθιστά έρμαιο των εμμονών του.
Επηρέασε η κοινή σας ιατρική εμπειρία τον τρόπο που προσεγγίσατε τους χαρακτήρες ή τα ζητήματα ζωής και θανάτου στο βιβλίο;
Προσωπικά, αυτές τις επιρροές είχα και θέλω να πιστεύω εγγενώς. Επιρροές από τον επαγγελματικό μου βίο και λιγότερο από τα προσωπικά μου έργα και ημέρες. Αυτό που ίσως θέλετε να ακούσετε και είναι άξιο να αναφερθεί είναι ότι συνθέτω την κοσμοθεωρία μου για τη ζωή και τον θάνατο, όπως επίσης αντλώ αστείρευτο συναίσθημα από την εργασία μου και φοβάμαι πως δεν θα μπορέσω να απεμπλακώ από την ιατρική μου ιδιότητα.
Ποιο πιστεύετε ότι είναι το χρέος της τέχνης σήμερα; Μπορεί να προσφέρει «θεραπεία» ή «ανακουφιστική φροντίδα» όπως κάνει η ιατρική;
Η τέχνη αυτό και μόνο οφείλει να κάνει. Αγγίζει τη «ζώνη ενδιαφέροντος» του καθενός. Ειδικότερα η λογοτεχνία προκαλεί τον αναγνώστη να αναζητήσει επιπρόσθετες, διαφορετικές και υπονοούμενες σημασίες στο κείμενο, να σκεφτεί. Ο αναγνώστης καλείται να αποκωδικοποιήσει το λογοτεχνικό βιβλίο. Να το συνδέσει με προσωπικά βιώματα και να το αντιμετωπίσει με μια οπτική απελευθερωτική, λυτρωτική.
Ποιο είναι το μεγαλύτερο δώρο που σας έχει προσφέρει κάθε ιδιότητά σας;
Υπακοή. Σε κανόνες, σε αξίες και σε διαχείριση χρόνου. Και η ελευθερία υπάρχει όπου υπάρχει υπακοή. Είναι θαυμαστό να ακολουθείς κανόνες. Η υπακοή αποκτά πολλές σημασίες, ανάλογα με το πλαίσιο και τις εμπειρίες του ατόμου. Είναι η απόλυτη εθελούσια συμμόρφωση.
Ποιο από τα έργα σας θα μπορούσε να γίνει ταινία ή σίριαλ; Ποιους ηθοποιούς έχετε «δει» σε κάποιους από τους ήρωές σας;
Γράφοντας όλα τα βιβλία μου, υπάρχουν ασταμάτητα οι κινηματογραφικές εικόνες, η ροή μιας προσεγμένης και ποιοτικής ταινίας. Ως σινεφίλ θεωρώ προαπαιτούμενη μια σημαντική προεργασία και μια υψηλής αισθητικής επιλογή και καταγραφή των σκηνών που θα κρατηθούν. Δουλεύω πολύ αυτό που θα παρουσιάσω, σχίζω σελίδες, ανάβει η γραφομηχανή μου Brother Deluxe. Στον μονόλογο του «Each man kills the thing he loves» φαντασιωνόμουν τον Κέβιν Σπέισι.
Ποια είναι τα επόμενα λογοτεχνικά σας βήματα; Σε πρώτη φάση ετοιμάζεστε για την παρουσίαση του «Bleu», σωστά;
Χαρίζω στον εαυτό μου το εξάμηνο απόλαυσης μετά την έκδοση κάθε βιβλίου. H παρουσίαση του «Bleu» θα γίνει την Παρασκευή 7 Νοεμβρίου 2025 και ώρα 6.30 μ.μ. στο Ιδρυμα Θεοχαράκη. Αμέσως μετά ο «γιατρός Τίτος Γαλανός» του «Υπερσιβηρικού» επιστρέφει.
